Memory Impairment Screen (MIS)
Afkorting: MIS
Jaar uitgave: 1999
Duur: 5 minuten
Leeftijd: Niet bepaald
Uitgever: De MIS is gratis te verkrijgen via de volgende website: http://www.alz.org/documents_custom/mis.pdf
Beschrijving test: De MIS bestaat uit 2 delen: een onmiddellijke en een uitgestelde herinneringsfase. Tussen beide delen zit 10 minuten. De cliënt krijgt een blad met 4 (of 6) woorden in een groot lettertype voor zich en krijgt de opdracht de 4 (of 6) woorden luidop te lezen. Hij moet de 4 (6) woorden uit het hoofd leren en daarna het blad teruggeven aan de testleider. Daarna wordt een afleidende taak uitgevoerd, zoals terugtellen van 100 met stappen van 7. Na het uitvoeren van de afleidende taak vraagt de testleider welke 4 (6) woorden de cliënt daarjuist geleerd heeft. Van de woorden die hij niet zelf kan produceren (meer dan 10 seconden bedenktijd) wordt de categorienaam gegeven om te helpen.
Meetpretentie: De MIS beoordeelt het episodische geheugen van volwassenen en ouderen.
Bruikbaarheid: Het instrument is bedoeld voor volwassenen en ouderen die mogelijks lijden aan dementie of de ziekte van Alzheimer.
Normering: Twee normtabellen met cut-off scores: één voor dementie in het algemeen en één specifiek voor de ziekte van Alzheimer. Ook de waarschijnlijkheid van dementie en/of Alzheimer staat vermeld in 4 categorieën (5%, 10%, 15% en 20%)
Bronnen:
- http://www.cogsclub.org.uk/professionals/files/The_Memory_Impairment_Scr...
- http://alzheimers.about.com/od/testsandprocedures/fl/What-Is-the-MIS-Mem…
- Buschke, H., Kuslansky, G., Katz, M., Stewart, W., Sliwinski, M., Eckholdt, H. & Lipton, R. (1999). Screening for dementia with the Memory Impairment Screen. Neurology, 52, 231-237
Selective Reminding Test (SR)
Afkorting: SR
Jaar uitgave: 1974
Duur: Versie voor volwassenen: 30 minuten. Versie voor kinderen: 10 minuten
Leeftijd: 5-91 jaar
Beschrijving test: Er worden aan de cliënt 12 niet-gerelateerde woorden voorgelezen, op een rustige toon (2 seconden per woord). Hij moet direct hierna alle woorden proberen te reproduceren. Bij de volgende trial zullen enkel de woorden worden gelezen die de cliënt niet heeft kunnen reproduceren. Dit wordt in totaal 12 keer gedaan, of tot de cliënt alle woorden heeft kunnen opnoemen in 3 opeenvolgende trials. Hierna wordt een blad aangeboden waarop de eerste twee of drie letters van de woorden staan, waarop de cliënt wordt gevraagd om het juiste woord aan te vullen. Hierna presenteert de testleider een herkenningstrial in multiple choice vorm: per woord van de originele 12 woorden zijn er bijkomend 2 afleidende woorden die sterk lijken op de originele woorden. Als laatste wordt er na 30 minuten (zonder voorafgaande waarschuwing) nog een uitgestelde reproductie trial aangeboden.
Meetpretentie: De SR meet het verbale geheugen en het leervermogen.
Normering: Normen voor kinderen: 5-15 jaar. Normen voor volwassenen: 18-91 jaar.
Bronnen:
- http://link.springer.com/referenceworkentry/10.1007%2F978-0-387-79948-3_...
- http://medicaldictionary.thefreedictionary.com/Buschke+selective+remind…
- Strauss, E., Sherman, E., & Spreen, O. (2006). A Compendium of Neuropsychological Tests: Administration, Norms and Commentary. New York: Oxford University Press, Inc.
Rey Visual Design Learning (RVDLT)
Afkorting: VDLT (RVDLT)
Jaar uitgave: 2010
Duur: 60 minuten
Leeftijd: 6-12 jaar
Uitgever: Bohn Stafleu van Loghum
Beschrijving test: Met behulp van een computerscherm worden vijftien testfiguren één voor één en in een vaste volgorde aan het kind geboden. Na het tonen van alle figuren tekent het kind de figuren uit het hoofd op A6-papiertjes. Hiervoor krijgt het 90 seconden de tijd. Deze procedure wordt een trial genoemd. In totaal worden er vijf trials met dezelfde vijftien testfiguren aangeboden, dit is de leerfase. Na een pauze van 20 minuten, waarin bijvoorbeeld een woordenschattest kan worden gedaan, wordt het kind gevraagd om de figuren nogmaals uit het hoofd te tekenen. Hiervoor krijgt het kind drie minuten de tijd. Dit is de uitgestelde reproductiefase. Dan volgt er tot slot een herkenningsfase waarbij er via de computer 45 figuren worden aangeboden. Het kind drukt de knop ‘J’ in als het de figuur al eerder heeft gezien en de knop ‘N’ in als de figuur niet eerder is gezien.
Meetpretentie: De VDLT meet visueel geheugen, in het bijzonder de capaciteit van het kortetermijn-/werkgeheugen, het leervermogen en het langetermijngeheugen en herkenning van visuele informatie.
Bruikbaarheid: De RVDLT is bedoeld voor gebruik bij neuropsychologische diagnostiek bij kinderen met vermeende leer- of ontwikkelingsstoornissen of voor het vaststellen van cognitieve functiestoornissen na hersentrauma of andere neurologische aandoeningen.
Normering: Nederlandse kinderen in de leeftijd van 6-12 jaar. Leerfase en uitgestelde reproductiefase: normering per levensjaar. Herkenningsfase: niet-leeftijdsgerelateerde normering. Dubbelen en fouten: niet-leeftijdsgerelateerde normering.
Bronnen:
Visual Patterns Test (VPT)
Afkorting: VPT
Jaar uitgave: 1997
Duur: 10 minuten
Leeftijd: 13-92 jaar
Uitgever: Thames Valley Test Company
Beschrijving test: De VPT meet het visuele kortetermijngeheugen. De cliënt krijgt een matrix met zwarte en witte vlakken gepresenteerd, die van grootte verschillen. Hij moet de verschillende figuren onthouden, die steeds moelijker worden.
Meetpretentie: De VPT meet het visuele kortetermijngeheugen.
Normering: Engelse normen in de leeftijd 13-92
Bronnen:
Brain Aging Monitor - Cognitive Assessment Battery (BAM-COG)
Afkorting: BAM-COG
Jaar uitgave: 2013
Duur: Variërend
Leeftijd: 40-85 jaar
Uitgever: Ontwikkeld door Teun Aalbers in samenwerking met het Radboudumc
Beschrijving test: De BAM-COG bestaat uit vier puzzel-spellen die werkgeheugen, visuospatieel kortetermijngeheugen, episodisch geheugen en planning meten. Elk puzzel-spel bestaat uit verschillende levels, variërend van 5 tot 8. Elk level bestaat uit drie trials, waarvan er twee succesvol moeten worden voltooid om naar het volgende level te kunnen gaan. Indien er minder dan twee trials succesvol voltooid worden, verschijnt er een ‘game over’ scherm en wordt de cliënt teruggebracht naar het eerste scherm waarop het volgende spel geselecteerd kan worden.
Meetpretentie: De BAM-COG (Brain Aging Monitor-Cognitive Assessment Battery) meet werkgeheugen, visuospatieel kortetermijngeheugen, episodisch geheugen en planning.
Bruikbaarheid: Om de test te kunnen afnemen, is er toegang tot het internet nodig.
Normering: Geen
Bronnen:
Benton Visual Retention Test (BVRT)
Afkorting: BVRT
Jaar uitgave: 1992
Duur: 10 – 20 minuten
Leeftijd: ≥ 8 jaar
Uitgever: Pearson Assessment and Information B.V.
Beschrijving test: Het materiaal van de BVRT bestaat uit geometrische patronen van toenemende complexiteit. Er zijn drie equivalente series van tien kaarten met getekende figuren in opklimmende graad van complexiteit. Er zijn vier wijzen van testafname. De test wordt o.a. gebruikt voor screening op hersenorganiciteit.
Meetpretentie: De BVRT onderzoekt het visueel geheugen, de visuele waarneming en het visuoconstructief vermogen (mits visuomotoriek intact).
Bruikbaarheid: De BVRT is een handig screeningsmiddel voor dementie. De test doet een beroep op het werkgeheugen (niet op het langetermijngeheugen). Vooral bij oudere, laagopgeleide personen dient men er alert op te zijn dat een lage prestatie toe te schrijven kan zijn aan een gebrekkige motivatie. De BVRT is ook een handig hulpmiddel bij het detecteren van de ziekte van Alzheimer (zelfs in een vroeg stadium) en dementiediagnostiek in het algemeen. Tal van onderzoekers suggereren dat dementie een sterke invloed heeft op de BVRT-score, zelfs in stadia waarin nog geen diagnose kan worden gesteld. Het gaat hierbij met name om Alzheimer (cfr. Bouma et al.).
Normering: De originele handleiding biedt normen voor kinderen vanaf 8 jaar en volwassenen tot 64 jaar.
Bronnen:
- Bouma, A., Mulder, J., Lindeboom, J. & Schmand, B. (2012). Handboek neuropsychologische diagnostiek. Amsterdam: Pearson Assessment and Information B.V.
- Mitrushina, M., Boone, K., Razani, J., & D’Elia, L. (2005). Handbook of Normative Data for Neuropsychological Assessment. New York: Oxford University Press
15-Woorden Test A en B
Afkorting: 15WT
Jaar uitgave: 1986
Duur: 15 minuten voor de afname van de vijf trials. Daarna moet een interval van 20 minuten voorzien worden waarin men een andere activiteit aanbiedt. Na dit interval volgt de uitgestelde reproduktie en herkenningstrial.
Leeftijd: 15-87
Uitgever: De 15WT kan besteld worden bij de Afdeling Neuropsychologie, UMCG, Poortweg 4 (1e verdieping), Postbus 30001, 9700 RB Groningen.
Beschrijving test: De test bestaat uit een lijst van 15 woorden die vijfmaal wordt aangeboden. Na iedere aanbieding moet de cliënt de woorden opnoemen die hij onthouden heeft. Na de 5 leertrials wordt gedurende een periode van ongeveer 20 minuten een andere taak of rustpauze aangeboden. Daarna wordt de 15WT vervolgd met een uitgestelde reproductie- en een herkenningstrial.
De test bestaat uit twee versies: versie A (‘image’ vorm), samengesteld uit concrete woorden die gemakkelijk een visueel beeld oproepen en een versie B (‘no-image’ vorm), samengesteld uit abstracte woorden. Elke versie bestaat uit 15 éénlettergrepige woorden die laag-associatief zijn.
Het aantal correct gereproduceerde woorden over de vijf trials (Totaal goedscore), het aantal correct gereproduceerde woorden op de uitgestelde reproduktie worden geteld en omgezet in een normscore. De correct herkende woorden uit de herkenningstrial, het aantal fouten en aantal herhalingen worden geteld maar kunnen niet omgezet worden in een normscore.
Meetpretentie: De 15WT is bedoeld om verbale geheugenstoornissen te onderzoeken bij mensen met een hersenaandoening. Er wordt onderzocht of een persoon in staat is om nieuwe verbale informatie in te prenten, te onthouden, te reproduceren en te herkennen over een langere periode.
Bruikbaarheid: De test is bedoeld om stoornissen in het verbale langetermijngeheugen bij patiënten met hersenaandoeningen te onderzoeken. De Vlaamse versie van de 15WT is beter bekend als de AVLT (Auditory Verbal Learning Test).
Normering: Nederlandse normen (T-scores en Percentielscores). Voor Vlaamse versie: zie AVLT.
Bronnen:
- http://www.onderwijsdatabank.nl/54271/
- http://www.kinderneuropsycho-noordned.nl/15-Woordentest.html
- http://www.efp.nl/sites/default/files/webmasters/overzicht_instrumenten.pdf
- Bouma, A., Mulder, J., Lindeboom, J. & Schmand, B. (2012). Handboek neuropsychologische diagnostiek. Amsterdam: Pearson Assessment and Information B.V.
Word Fluency Test (WFT)
Afkorting: WFT
Jaar uitgave: 2006
Duur: 10 minuten
Leeftijd: 14-85 jaar
Uitgever: Hogrefe Uitgevers
Beschrijving test: De opdracht voor de cliënt bestaat erin om in één minuut zoveel mogelijk verschillende woorden uit een bepaalde semantische categorie op te noemen. Het eerste onderdeel bestaat uit het opnoemen van zoveel mogelijk dieren, het tweede onderdeel bestaat uit het opnoemen van zoveel mogelijk beroepen.
Meetpretentie: De WFT meet het functioneren van het semantisch geheugen.
Normering: Vlaamse en Nederlandse normen, onderscheiden in 12 leeftijdscategorieën
Bronnen:
Delayed Matching to Sample Test (DMS48)
Afkorting: DMS48
Jaar uitgave: 2004
Duur: Variabel
Leeftijd: 20-99 jaar
Uitgever: De test is gratis te verkrijgen via deze website: http://cerco.ups-tlse.fr/~DMS48/
Beschrijving test: De DMS 48 is een test waarbij de cliënt 48 tekeningen (targets) gepresenteerd krijgt. Het is belangrijk dat hij daarbij niet weet dat het een geheugentest is. De cliënt krijgt de volgende instructies: “U krijgt een aantal tekeningen te zien. Bij elke tekening moet u mij vertellen of u meer of minder dan 3 kleuren ziet.” Per tekening wordt de tijd geregistreerd. Na het tonen van de 48 tekeningen is er een interferentie taak van ongeveer 2 minuten, waarbij de cliënt bijvoorbeeld zo veel mogelijk woorden die met een ‘P’ beginnen moet opnoemen. Hierna worden 48 paren tekeningen gepresenteerd, waarbij één tekening al getoond is (target) is en één tekening nieuw is (afleider). De cliënt moet aanwijzen welke tekening hij/zij al eerder heeft gezien. Bij de eerste set tekeningen (‘unique items’, 16 paar) zijn de targets en de afleiders twee verschillende concrete objecten. De eerste set volgt direct na de interferentie taak. De cliënt weet niet dat er nog een tweede en een derde set zullen volgen. De tweede set volgt ongeveer 1 uur na het afnemen van de eerste set. Bij de tweede set tekeningen (‘paired items’, 16 paar) behoren de targets en de afleiders (wederom concrete objecten) tot dezelfde semantische groep, en ze hebben eenzelfde vorm en kleur. Ook is er nog een derde set, die na een langere periode mag worden afgenomen (24 uur of zelfs een week). Bij de derde set tekeningen (‘abstract items’, 16 paar) zijn de targets en afleiders geen concrete objecten, maar abstracte patronen die moeilijk geverbaliseerd kunnen worden.
Meetpretentie: De DMS48 meet het visuele geheugen en brengt vroege tekenen van MCI en Alzheimer dementie in kaart.
Bruikbaarheid: De test is bedoeld voor mensen met geheugenproblemen en kan gebruikt worden om mild cognitive impairment (MCI) of de ziekte van Alzheimer in een vroeg stadium te ontdekken.
Normering: Leeftijd (20-29, 30-39, 40-49, 50-59, 60-69, 70-79, 80-89 en 90-99 jaar).
Bronnen:
- http://cerco.ups-tlse.fr/~DMS48/
- http://cerco.ups-tlse.fr/~DMS48/DMS48_English_version.pdf
- Didic, M., Felician, O., Barbeau, E., Mancini, J., Latger-Florence, C., Tramoni, E., & Ceccaldi, M. (2013). Impaired Visual Recognition Memory Predicts Alzheimer’s Disease in Amnestic Mild Cognitive Impairment. Dementia and Geriatric Cognitive Disorders, 35, 291-299. doi: 10.1159/000347203
Location Learning Test (LLT)
Afkorting: LLT
Jaar uitgave: 2012
Duur: 20-30 minuten
Leeftijd: 18-96 jaar
Beschrijving test: De cliënt wordt gevraagd de plaats op het bord van de afbeeldingen te onthouden. Vervolgens wordt er een leeg bord met vakjes aangeboden, waarop de hij kaartjes met afbeeldingen op de juiste plaats moet leggen. Het bord wordt 5 keer achter elkaar aangeboden. Ten slotte kan een uitgestelde aanbieding of een herkenningstaak worden afgenomen.
Meetpretentie: De LLT is een test voor het vaststellen van stoornissen in het visueelruimtelijk leren en geheugen.
Bruikbaarheid: De test is bedoeld voor patiënten met (potentiële) hersenbeschadiging.
Normering: Opleidingsniveau (laag opleidingsniveau, gemiddeld opleidingsniveau, hoog opleidingsniveau), geslacht (man, vrouw), leeftijd
Bronnen:
- https://www.hogrefe.com/nl/shop/llt-location-learning-test.html.
- http://www.cotandocumentatie.nl/test_details.php?id=819
- Bouma, A., Mulder, J., Lindeboom, J. & Schmand, B. (2012). Handboek neuropsychologische diagnostiek. Amsterdam: Pearson Assessment and Information B.V.
15-Woorden Test (15-WT)
Afkorting: 15-WT
Jaar uitgave: 1986
Duur: 15 minuten
Leeftijd: 6-87 jaar (Nederlandse versie kan worden afgenomen bij kinderen van 6-12 jaar en bij adolescenten en volwassenen van 15-87 jaar)
Beschrijving test: Deze test bestaat uit twee versies: A. image vorm, concrete woorden en B. no-image vorm, abstracte woorden. Elke versie bestaat uit 15 éénlettergrepige woorden die laag-associatief zijn. De 15 woorden worden via een audio-opname in 25 seconden aangeboden. De respondent moet zoveel mogelijk woorden herhalen. Hierna wordt de reeks woorden nog viermaal aangeboden, en na de onthouden woorden worden na elke aanbieding genoteerd. Na 15 minuten wordt gevraagd welke woorden men zich nog kan herinneren (delayed recall).
Meetpretentie: De 15-WT onderzoekt het verbale geheugen en leervermogen. Er wordt onderzocht of een persoon in staat is om nieuwe verbale informatie in te prenten, te onthouden en te reproduceren.
Bruikbaarheid: De test is bedoeld om verbale langetermijngeheugenstoornissen bij patiënten met hersenaandoeningen te onderzoeken. De Vlaamse versie van de 15WT is beter bekend als de AVLT (Auditory Verbal Learning Test).
Normering: Nederlandse normen van kinderen en volwassenen. Voor Vlaamse normen: zie de AVLT.
Bronnen:
- Bouma, A., Mulder, J., Lindeboom, J. & Schmand, B. (2012). Handboek neuropsychologische diagnostiek. Amsterdam: Pearson Assessment and Information B.V.
- http://www.onderwijsdatabank.nl/54271/
- http://www.kinderneuropsycho-noordned.nl/15-Woordentest.html
- http://www.efp.nl/sites/default/files/webmasters/overzicht_instrumenten.pdf
Audio Verbale Leertest (AVLT)
Afkorting: AVLT
Jaar uitgave: 1964
Duur: Afname van de recall trials duurt ongeveer 35 minuten na een interval van 20 minuten.
Leeftijd: 14-76 jaar
Uitgever: Engelse versie is onder andere te verkrijgen bij PsychPress en Western Psychological Services. Nederlandse versie (zie 15-WT) bij de Afdeling Neuropsychologie, UMCG, Poortweg 4 (1e verdieping), Postbus 30001, 9700 RB Groningen.
Beschrijving test: De test bestaat uit een lijst van 15 woorden (A-lijst) die vijfmaal wordt aangeboden. Na iedere aanbieding moet de cliënt de woorden opnoemen die hij onthouden heeft. Na de 5 leertrials wordt een interferentielijst eveneens van 15 woorden (B-lijst) aangeboden die onmiddellijk gereproduceerd moet worden. Daarna moet de cliënt de woorden uit de eerste lijst opnieuw opnoemen. Na een interval wordt er een langetermijn recall trial en herkenningstrial afgenomen.
Meetpretentie: De AVLT is bedoeld om verbale geheugenstoornissen te onderzoeken bij mensen met een hersenaandoening. Er wordt onderzocht of een persoon in staat is om nieuwe verbale informatie in te prenten, te onthouden, te reproduceren en te herkennen over een langere periode.
Normering: Geslacht (mannen, vrouwen), leeftijd (≤ 30 jaar, 30 ≤ 50 jaar en > 50 jaar) en aantal jaren educatie (≤12 jaar of > 12 jaar)
Bronnen:
- Miatton, M., Wolters, M., Lannoo, E. & Vingerhoets, G. (2004). Updated and Extended Flemish Normative Data of Commonly Used Neuropsychological Tests. Psychologica Belgica, 44 (3), 189-216
- Mitrushina, M., Boone, K. Razani, J., & D’Elia, L. (2005) Handbook of Normative Data for Neuropsychological Assessment. New York: Oxford University Press
Complex Figure test (Rey Complex Figure test and Recognition Trial)
Afkorting: CFT (RCFT)
Jaar uitgave: 1995
Duur: Totale afname: 40-50 minuten (inclusief de uitstelperiodes). Afname voor de tekening zelf neemt ongeveer telkens 5 minuten in beslag.
Leeftijd: 6-89 jaar
Uitgever: Hogrefe Uitgevers
Beschrijving test: De CFT bestaat uit 4 onderdelen: de cliënt moet de complexe figuur eerst natekenen (kopie), de figuur wordt weggenomen en 3 minuten hierna moet de cliënt opnieuw de figuur tekenen, dit maal uit het hoofd (kortetermijn reproductie). Na ongeveer 30 minuten moet de cliënt opnieuw de tekening uit het hoofd tekenen, zonder dat dit op voorhand aan hem wordt verteld (langetermijn reproductie). Tot slot volgt er nog een herkenningsconditie (recognitie) waarin de cliënt moet de fragmenten moet omcirkelen die deel uitmaken van de stimulusfiguur.
Meetpretentie: De CFT test meet de momentane verwerkingscapaciteit voor complex visueel materiaal.
Bruikbaarheid: De test is bedoeld om stoornissen in het visuoconstructief vermogen en het visueel-ruimtelijk geheugen te diagnosticeren. De versie van Meyers & Meyers is daarbij één van de betere door zijn zorgvuldig gestandaardiseerde afname, exacte scoringscriteria, de beschikbaarheid van resultaten van psychometrisch onderzoek en uitvoerige Amerikaanse normen.
Normering: Amerikaanse normen van 6-89 jaar. Let op: voor de leeftijd 80-89 jaar dient men wegens de zeer kleine normgroep de normen met de nodige voorzichtigheid te gebruiken.
Bronnen:
- https://www.hogrefe.com/nl/shop/rcft-rey-complex-figure-test-and-recognition-trial-engelstalig.html
- Bouma, A., Mulder, J., Lindeboom, J. & Schmand, B. (2012). Handboek neuropsychologische diagnostiek. Amsterdam: Pearson Assessment and Information B.V.
Collectieve Geheugenschaal (CGS)
Afkorting: CGS
Jaar uitgave: 1969
Duur: Ongeveer 40 minuten
Leeftijd: 11-15 jaar
Beschrijving test: De test bestaat uit 5 subtests:
- Spaanse woorden: de cliënt krijgt een blad met 16 Nederlandse woorden en hun Spaanse vertaling. Hij krijgt 6 minuten de tijd om de woorden en hun vertaling in te studeren (zowel S-NL als NL-S). Daarna krijgt de hij een blad waarop hij binnen 3 minuten alle woorden die hij kan herinneren moet neerschrijven.
- 20 figuren: de cliënt krijgt een testblad met 20 figuren die hij binnen 3 minuten uit het hoofd moet leren. Daarna moet hij zo veel mogelijk figuren op een antwoordblad invullen.
- Zuid-Afrikaanse letterkunde en geschiedenis: dit is opnieuw een verbale instudeertaak waarvoor de cliënt 10 minuten de tijd krijgt. Vervolgens mag hij in 5 minuten tijd alle onthouden delen van de zinnen invullen op een antwoordblad.
- Stadsplan:de cliënt moet in 3 minuten bezienswaardigheden onthouden, alsook hun plaats op een kaart. Vervolgens krijgt hij 3 minuten de tijd om ze in te vullen op het antwoordblad.
- Runen-alfabet: hier moeten 20 lettertekens van het Runen-alfabet en hun betekenis (letters van het alfabet) in 3 minuten uit het hoofd worden geleerd. Vervolgens krijgt de cliënt 3 minuten de tijd om de vertalingen op een antwoordblad in te vullen.
Meetpretentie: De CGS meet verbale en niet-verbale geheugenprocessen.
Normering: Nederlandse normen, leeftijd (11, 12, 13, 14 en 15 jaar)
Bronnen:
- https://books.google.be/books?id=ntwqu2kz7GUC&pg=PA372&lpg=PA372&dq=coll…
- Stinissen, J. (1969). Collectieve Geheugenschaal: voor elf- tot vijftienjarigen. Amsterdam: Swets & Zeitlinger
Coetsier Story Recall test (CSRT)
Afkorting: CSRT
Beschrijving test: De testleider leest een kort verhaal van ongeveer 150 woorden voor aan de cliënt. Aan deze wordt gevraagd zorgvuldig te luisteren en zoveel mogelijk informatie op te slaan in het geheugen. Er zijn twee recall-momenten: één direct na het vertellen van het verhaal en een uitgestelde reproductie na 30 tot 45 minuten. De cliënt moet alles wat hij kan herinneren neerschrijven.
Meetpretentie: De CSRT meet geheugen, onderscheid hoofd- en bijzaken en aandacht voor details en context.
Normering: Vlaamse normen
Bronnen: Miatton, M., Wolters, M., Lannoo, E. & Vingerhoets, G. (2004). Updated and Extended Flemish Normative Data of Commonly Used Neuropsychological Tests. Psychologica Belgica, 44 (3), 189-216
Verbale Leer en Geheugen Test (VGLT)
Afkorting: CSRT
Beschrijving test: De testleider leest een kort verhaal van ongeveer 150 woorden voor aan de cliënt. Aan deze wordt gevraagd zorgvuldig te luisteren en zoveel mogelijk informatie op te slaan in het geheugen. Er zijn twee recall-momenten: één direct na het vertellen van het verhaal en een uitgestelde reproductie na 30 tot 45 minuten. De cliënt moet alles wat hij kan herinneren neerschrijven.
Meetpretentie: De CSRT meet geheugen, onderscheid hoofd- en bijzaken en aandacht voor details en context.
Normering: Vlaamse normen
Bronnen: Miatton, M., Wolters, M., Lannoo, E. & Vingerhoets, G. (2004). Updated and Extended Flemish Normative Data of Commonly Used Neuropsychological Tests. Psychologica Belgica, 44 (3), 189-216
PASAT (Paced Auditory Serial Addition Task)
Afkorting: PASAT
Jaar uitgave: 1974 (origineel), 1995 (Nederlandse bewerking)
Duur: 15-20 minuten
Leeftijd: 15-61 jaar
Uitgever: Kan besteld worden bij Secretariaat Neuropsychologie AB 50, Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG), Postbus 30001, 9700 RB Groningen
Beschrijving test: De NLV is een test waarmee het premorbide intelligentie-niveau van cerebraal beschadigde patiënten geschat kan worden De test bestaat uit een serie woorden die een onregelmatige uitspraak hebben, dat wil zeggen niet de meest gebruikelijke uitspraakregels volgen. De cliënt moet deze woorden hardop voorlezen. De NLV geeft een goede schatting van het premorbide intelligentieniveau omdat de test hoog correleert met de (verbale) intelligentie en tamelijk ongevoelig is voor cerebrale beschadiging. De NLV-score is het aantal juist uitgesproken woorden. Met behulp van normtabellen wordt de NLV-score omgezet in een IQ-schatting. Er zijn normen voor twee leeftijdsgroepen: personen geboren na 1914 (N=1217) en voor personen geboren voor 1915 (N=1133).
Meetpretentie: De PASAT is een complexe taak die een beroep doet op de verdeelde aandacht, het werkgeheugen en de snelheid van informatieverwerking. Daarnaast speelt volgehouden aandacht een belangrijke rol.
Bruikbaarheid: Het instrument wordt vaak gebruikt bij MS (Multiple Sclerose). Er bestaat een verkorte test voor ouderen, die bestaat uit 2 subtaken en een langer interval tussen de getallen heeft. Er bestaat ook een speciaal aangepaste versie voor kinderen, waar gecompenseerd wordt voor beperkte rekencapaciteiten.
Normering: Nederlandse normen
Bronnen:
- http://www.stressresearch.nl/artikelen/Het%20meten%20van%20aandacht.pdf
- http://www.nationalmssociety.org/For-Professionals/Researchers/Resources…(PASAT)
- http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0887617705001320
- Bouma, A., Mulder, J., Lindeboom, J. & Schmand, B. (2012). Handboek neuropsychologische diagnostiek. Amsterdam: Pearson Assessment and Information B.V.
Figure Fluency Test (FFT)
Afkorting: FFT
Jaar uitgave: 2006
Duur: Ongeveer 10 minuten
Leeftijd: 14-85 jaar
Uitgever: Hogrefe Uitgevers
Beschrijving test: De test bestaat uit vijf onderdelen. Elk onderdeel bestaat uit een pagina met 35 identieke vakken met vijf stippen. De cliënt moet in 1 minuut in een stippenpatroon (met eventueel afleidende figurale informatie op de achtergrond) unieke patronen maken door stippen met elkaar te verbinden.
Meetpretentie: De FFT meet het functioneren van planning en uitvoerende controlefuncties.
Normering: Nederlandse en Vlaamse normen, onderscheiden in 12 leeftijdsgroepen
Bronnen:
- http://www.cotandocumentatie.nl/test_details.php?id=569
- https://www.hogrefe.com/nl/shop/wft-en-fft-woord-fluencytest-en-figuur-fluencytest.html
- Bouma, A., Mulder, J., Lindeboom, J. & Schmand, B. (2012). Handboek neuropsychologische diagnostiek. Amsterdam: Pearson Assessment and Information B.V.
Brown Attention Deficit Disorder Schalen (BR-ADDS-NL)
Afkorting: BR-ADDS-NL
Jaar uitgave: 2008 (versie volwassenen), 2008 (versie kinderen)
Duur: 10-25 minuten
Leeftijd: ≥ 3 jaar
Uitgever: Pearson Assessment and Information B.V.
Beschrijving test: De 40-50 items van beide versies zijn gegroepeerd in 6 clusters die gerelateerd zijn aan ADD-symptomen:
- Organiseren en uitvoeren van werk
- Aandacht en concentratie behouden
- Energie en prestatie behouden
- Het kunnen controleren van actieve storingen en belemmeringen
- Het benutten van het werkgeheugen en de toegankelijkheid tot herinneringen
- Het monitoren en zelfreguleren van actie (alleen van toepassing bij de kind&adolescent versie)
Meetpretentie: De BR-ADDS-NL meet en screent voor Attention Deficit Disorder (ADD).
Bruikbaarheid: Er is zowel een versie voor adolescenten & volwassenen, als voor kinderen & adolescenten.
Normering: Amerikaanse normen: kinderen (algemene groep, klinische groep), adolescenten (klinische, non-klinische) en volwassenen (non-klinische en klinische). De groepen zijn ook nog ingedeeld in verschillende leeftijdsgroepen.
Bronnen:
- https://www.pearsonassessments.com/store/usassessments/en/Store/Professional-Assessments/Behavior/Brown-Attention-Deficit-Disorder-Scales/p/100000456.html
- https://www.pearsonassessments.com/store/usassessments/en/Store/Professional-Assessments/Behavior/Brown-Attention-Deficit-Disorder-Scales/p/100000456.html
Collectieve Geheugenschaal (CGS)
Afkorting: CGS
Jaar uitgave: 1969
Duur: Ongeveer 40 minuten
Leeftijd: 11-15 jaar
Beschrijving test: De test bestaat uit 5 subtests:
- Spaanse woorden: de cliënt krijgt een blad met 16 Nederlandse woorden en hun Spaanse vertaling. Hij krijgt 6 minuten de tijd om de woorden en hun vertaling in te studeren (zowel S-NL als NL-S). Daarna krijgt de hij een blad waarop hij binnen 3 minuten alle woorden die hij kan herinneren moet neerschrijven.
- 20 figuren: de cliënt krijgt een testblad met 20 figuren die hij binnen 3 minuten uit het hoofd moet leren. Daarna moet hij zo veel mogelijk figuren op een antwoordblad invullen.
- Zuid-Afrikaanse letterkunde en geschiedenis: dit is opnieuw een verbale instudeertaak waarvoor de cliënt 10 minuten de tijd krijgt. Vervolgens mag hij in 5 minuten tijd alle onthouden delen van de zinnen invullen op een antwoordblad.
- Stadsplan: de cliënt moet in 3 minuten bezienswaardigheden onthouden, alsook hun plaats op een kaart. Vervolgens krijgt hij 3 minuten de tijd om ze in te vullen op het antwoordblad.
- Runen-alfabet: hier moeten 20 lettertekens van het Runen-alfabet en hun betekenis (letters van het alfabet) in 3 minuten uit het hoofd worden geleerd. Vervolgens krijgt de cliënt 3 minuten de tijd om de vertalingen op een antwoordblad in te vullen.
Meetpretentie: De CGS meet verbale en niet-verbale geheugenprocessen.
Normering: Nederlandse normen, leeftijd (11, 12, 13, 14 en 15 jaar)
Bronnen:
- https://books.google.be/books?id=ntwqu2kz7GUC&pg=PA372&lpg=PA372&dq=coll…
- Stinissen, J. (1969). Collectieve Geheugenschaal: voor elf- tot vijftienjarigen. Amsterdam: Swets & Zeitlinger
Multifactorial Metamemory Questionnaire (MMQ)
De vragenlijst bestaat uit 3 dimensies van ‘self-reported memory’: Tevredenheid (algemene tevredenheid met het eigen geheugen), Vermogen (perceptie van het vermogen van het eigen geheugen), en Strategie (het gebruiken van strategieën en hulpmiddelen).
De MMQ brengt geheugenklachten van oudere volwassenen in kaart.
Het is een zelfrapportage-vragenlijst.
http://psychsocgerontology.oxfordjournals.org/content/57/1/P19.abstract
Troyer, A. & Rich, J. (2002) Psychometric Properties of a New Metamemory Questionnaire for Older Adults. Journal of Gerontology: Psychological Sciences, 57 (1), 19-27
Rivermead Behavioural Memory Test
De test bestaat uit 11 items die zijn gebaseerd op gerapporteerde en geobserveerde alledaagse geheugenproblemen bij patiënten met een hersenletsel. De opdrachten betreffen onmiddellijke herinnering, uitgestelde herinnering en herkenning. De testonderwerpen zijn: Herinneren van namen, Herkennen van gezichten, Herkennen van afbeeldingen, Herinneren van afspraken, Afgeven van een boodschap, Herinneren van een route, Oriëntatie en Weergave van een tekst. De testonderwerpen zijn gebaseerd op door patiënten gerapporteerde geheugenproblematiek en op observatiegegevens van patiënten in een revalidatiecentrum.
De RBMTmeet stoornissen in het alledaagse geheugenfunctioneren.
De RBMT heeft vier parallelversies zodat effectmetingen en herstelverloop kwantitatief kunnen worden vastgelegd.
Nederlands/Belgische normen (1993): normale ouderen, patiënten met CVA, Contusio cerebri, alcohol- en dementiegerelateerde stoornis volgens DSM-III-R, verdeeld naar leeftijdsgroepen, soort instituut, behandelsituatie, etc.
https://www.cotandocumentatie.nl/beoordelingen/b/14005/rivermead-behavioural-memory-test/ https://www.pearsonclinical.nl/complete-set-rbmt-3-nl https://www.google.com/url?client=internal-element-cse&cx=010707791405262497563:v3jgfn3oelw&q=https://health.utah.edu/sites/g/files/zrelqx131/files/files/migration/image/rbmt.pdf&sa=U&ved=2ahUKEwjGyqnLrOyEAxWGBNsEHYjhCFMQFnoECAAQAQ&usg=AOvVaw2vn0owwm327yIa_sPCR9hT – Bouma, A., Mulder, J., Lindeboom, J. & Schmand, B. (2012). Handboek neuropsychologische diagnostiek. Amsterdam: Pearson Assessment and Information B.V.
Thames Valley Test Company (UK), Pearson Assessment and Information, B.V. (NL)
Wechsler Memory Scale-IV NL (WMS)
Uitgever: Pearson Clinical Assessment
De totale testbatterij bestaat uit 6 subtests:
- logisch geheugen
- woordparen
- patronen
- visuele reproductie
- ruimtelijk rekenen
- symbool reeksen
waarmee onder andere het verbaal geheugen, het visueel geheugen en het visueel werkgeheugen op zowel korte als lange termijn kunnen worden onderzocht.
De WMS-IV is een testbatterij om verschillende geheugen- en werkgeheugenvaardigheden in kaart te brengen.
Er is een verkorte batterij ontwikkeld van 4 subtests voor oudere personen in de leeftijd van 65-90 jaar.
Nederlandse normen (geslacht, regio, opleidingsniveau, etnische afkomst en urbanisatiegraad).
Rey Visual Design Learning Test (RVDLT)
Uitgever: Bohn Stafleu van Loghum
Met behulp van een computerscherm worden vijftien testfiguren één voor één en in een vaste volgorde aan het kind geboden. Na het tonen van alle figuren tekent het kind de figuren uit het hoofd op A6-papiertjes. Hiervoor krijgt het 90 seconden de tijd. Deze procedure wordt een trial genoemd. In totaal worden er vijf trials met dezelfde vijftien testfiguren aangeboden, dit is de leerfase. Na een pauze van 20 minuten, waarin bijvoorbeeld een woordenschattest kan worden gedaan, wordt het kind gevraagd om de figuren nogmaals uit het hoofd te tekenen. Hiervoor krijgt het kind drie minuten de tijd. Dit is de uitgestelde reproductiefase. Dan volgt er tot slot een herkenningsfase waarbij er via de computer 45 figuren worden aangeboden. Het kind drukt de knop ‘J’ in als het de figuur al eerder heeft gezien en de knop ‘N’ in als de figuur niet eerder is gezien.
De VDLT meet visueel geheugen, in het bijzonder de capaciteit van het kortetermijn-/werkgeheugen, het leervermogen en het langetermijngeheugen en herkenning van visuele informatie.
De RVDLT is bedoeld voor gebruik bij neuropsychologische diagnostiek bij kinderen met vermeende leer- of ontwikkelingsstoornissen of voor het vaststellen van cognitieve functiestoornissen na hersentrauma of andere neurologische aandoeningen.
Nederlandse kinderen in de leeftijd van 6-12 jaar. Leerfase en uitgestelde reproductiefase: normering per levensjaar. Herkenningsfase: niet-leeftijdsgerelateerde normering. Dubbelen en fouten: niet-leeftijdsgerelateerde normering.
Working Memory Test Battery for Children (WMTB - C)
Uitgever: The Psychological Corporation
De WMTB-C bestaat uit 9 subtests en meet de vaardigheden van het centrale verwerkingssysteem en zijn twee hulpsystemen: de fonologische lus en het visueel-ruimtelijk schetsboek van het werkgeheugen.
De WMTB-C meet het werkgeheugen bij kinderen en adolescenten.
http://www.innovact.co.za/Working%20Memory%20Test%20Battery%20for%20Chil…(WMTB-C).htm
http://www.pearsonclinical.co.uk/Psychology/ChildCognitionNeuropsycholog…(WMTB-C)/WorkingMemoryTestBatteryforChildren(WMTB-C).aspx
http://www.annabosman.eu/documents/SuzanneVelner2006.pdf
Velner, S. (2006). Werkgeheugen en dyslexie: Het werkgeheugen van Nederlandse dyslectische kinderen en de relatie met leesniveau, lange duurgeheugen en intelligentie. Nijmegen: Radboud Universiteit Nijmegen.
Visual Patterns Test (VPT)
Uitgever: Thames Valley Test Company
De VPT meet het visuele kortetermijngeheugen. De cliënt krijgt een matrix met zwarte en witte vlakken gepresenteerd, die van grootte verschillen. Hij moet de verschillende figuren onthouden, die steeds moelijker worden.
De VPT meet het visuele kortetermijngeheugen.
Engelse normen in de leeftijd 13-92
Delayed Matching to Sample test (DMS48)
Uitgever: De test is gratis te verkrijgen via deze website: http://cerco.ups-tlse.fr/~DMS48/
De DMS48 meet het visuele geheugen en brengt vroege tekenen van MCI en Alzheimer dementie in kaart.
De test is bedoeld voor mensen met geheugenproblemen en kan gebruikt worden om mild cognitive impairment (MCI) of de ziekte van Alzheimer in een vroeg stadium te ontdekken.
Leeftijd (20-29, 30-39, 40-49, 50-59, 60-69, 70-79, 80-89 en 90-99 jaar).
http://cerco.ups-tlse.fr/~DMS48/
http://cerco.ups-tlse.fr/~DMS48/DMS48_English_version.pdf Didic, M., Felician, O., Barbeau, E., Mancini, J., Latger-Florence, C., Tramoni, E., & Ceccaldi, M. (2013). Impaired Visual Recognition Memory Predicts Alzheimer’s Disease in Amnestic Mild Cognitive Impairment. Dementia and Geriatric Cognitive Disorders, 35, 291-299. doi: 10.1159/000347203
Complex Figure Test (CFT) (Rey Complex Figure Test and Recognition Trial)
Uitgever: Hogrefe Uitgevers
De CFT bestaat uit 4 onderdelen: de cliënt moet de complexe figuur eerst natekenen (kopie), de figuur wordt weggenomen en 3 minuten hierna moet de cliënt opnieuw de figuur tekenen, dit maal uit het hoofd (kortetermijn reproductie). Na ongeveer 30 minuten moet de cliënt opnieuw de tekening uit het hoofd tekenen, zonder dat dit op voorhand aan hem wordt verteld (langetermijn reproductie). Tot slot volgt er nog een herkenningsconditie (regocnitie), waarin de cliënt moet de fragmenten moet omcirkelen die deel uitmaken van de stimulusfiguur.
De CFT test meet de momentane verwerkingscapaciteit voor complex visueel materiaal.
De test is bedoeld om stoornissen in het visuoconstructief vermogen en het visueel-ruimtelijk geheugen te diagnosticeren. De versie van Meyers & Meyers is daarbij één van de betere door zijn zorgvuldig gestandaardiseerde afname, exacte scoringscriteria, de beschikbaarheid van resultaten van psychometrisch onderzoek en uitvoerige Amerikaanse normen.
Amerikaanse normen van 6-89 jaar. Let op: voor de leeftijd 80-89 jaar dient men wegens de zeer kleine normgroep de normen met de nodige voorzichtigheid te gebruiken.
https://www.hogrefe.com/nl/shop/rcft-rey-complex-figure-test-and-recognition-trial-engelstalig.html Bouma, A., Mulder, J., Lindeboom, J. & Schmand, B. (2012). Handboek neuropsychologische diagnostiek. Amsterdam: Pearson Assessment and Information B.V.
Audio Verbale Leertest (vijftien woorden van Rey) AVLT
De test bestaat uit een lijst van 15 woorden (A-lijst) die vijfmaal wordt aangeboden. Na iedere aanbieding moet de cliënt de woorden opnoemen die hij onthouden heeft. Na de 5 leertrials wordt een interferentielijst eveneens van 15 woorden (B-lijst) aangeboden die onmiddellijk gereproduceerd moet worden. Daarna moet de cliënt de woorden uit de eerste lijst opnieuw opnoemen. Na een interval wordt er een langetermijnrecalltrial en herkenningstrial afgenomen.
De AVLT is bedoeld om verbale geheugenstoornissen te onderzoeken bij mensen met een hersenaandoening. Er wordt onderzocht of een persoon in staat is om nieuwe verbale informatie in te prenten, te onthouden, te reproduceren en te herkennen over een langere periode.
Geslacht (mannen, vrouwen), leeftijd (≤ 30 jaar, 30 ≤ 50 jaar en > 50 jaar) en aantal jaren educatie (≤12 jaar of > 12 jaar)
Miatton, M., Wolters, M., Lannoo, E. & Vingerhoets, G. (2004). Updated and Extended Flemish Normative Data of Commonly Used Neuropsychological Tests. Psychologica Belgica, 44 (3), 189-216
Mitrushina, M., Boone, K. Razani, J., & D’Elia, L. (2005) Handbook of Normative Data for Neuropsychological Assessment. New York: Oxford University Press
Engelse versie is onder andere te verkrijgen bij PsychPress en Western Psychological Services. Nederlandse versie (zie 15-WT) bij de Afdeling Neuropsychologie, UMCG, Poortweg 4 (1e verdieping), Postbus 30001, 9700 RB Groningen.
Cognitive Failure Questionnaire (CFQ)
Personen worden gevraagd om de frequentie van ervaringen en gedrag te beoordelen op een 5-punts schaal.
De CFQ is een 25-items zelfrapportage vragenlijst die storingen in perceptie, geheugen en motorische functies tijdens de voltooiing van dagelijkse taken in de afgelopen 6 maanden beoordeeld.